Aπορρίμματα, ώρα μηδέν

BAΓΓΕΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΑΚΗΣ

ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΑΚΗ

Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής (της μισής Ελλάδας δηλαδή) ταλανίζει εδώ και 45 χρόνια τους κατοίκους των Άνω Λιοσίων, της Φυλής, του Ζεφυρίου και γενικότερα της Δυτικής Αττικής. Η συνεχής αύξηση των ποσοτήτων και του όγκου των απορριμμάτων, σε συνδυασμό με την έλλειψη εναλλακτικών πολιτικών διαχείρισης, οδήγησαν σταδιακά από την δεκαετία του 60 έως σήμερα σε αδιέξοδο. Με τον ΧΥΤΑ Φυλής-Άνω Λιοσίων να αγγίζει επικίνδυνα, το όριο κορεσμού, τους περιφερειακούς σχεδιασμούς διαχείρισης απορριμμάτων να προωθούνται με ρυθμούς χελώνας και κατά το δοκούν (με κίνδυνο απώλειας των κοινοτικών επιδοτήσεων), τις ανεξέλεγκτες χωματερές να εξακολουθούν να ρυπαίνουν (με τα πρόστιμα από την Ε. Ε. να είναι προ των πυλών), η διαχείριση απορριμμάτων στην Ελλάδα μοιάζει σισύφειο έργο. Κι ενώ στη χώρα μας αναζητούμε ακόμα περιοχές για ΧΥΤΑ (Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων), εσχάτως μεταμφιεσμένους και σε ΧΥΤΥ (Χώρους Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων), οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης βρίσκονται κυριολεκτικά σε άλλο επίπεδο. Πάντα οι αντιδράσεις των τοπικών φορέων και των κατοίκων, που αρνούνταν να επωμιστούν το «βάρος» και τη «δυσοσμία» μέρους του συνόλου των σκουπιδιών στην περιοχή τους, ήταν το εμπόδιο στις κατά καιρούς σοβαρές προτάσεις, οι οποίες βέβαια ουδέποτε υλοποιήθηκαν. Επικρατούσε πάντα η λογική του ιδιότυπου κοινωνικού ρατσισμού, τα σκουπίδια να πάνε στην αυλή του γείτονα και στο τέλος στον συνήθη ύποπτο, στα Άνω Λιόσια, στο Ζεφύρι, στην Φυλή, στην Δυτική Αττική. Η πολιτεία από την πλευρά της, πάντα θυσίαζε το κοινό όφελος στην πολιτική σκοπιμότητα και στην ανόητη λογική του πολιτικού κόστους, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να διαιωνίζεται. Χωρίς την απαραίτητη συνεννόηση και συναίνεση των εμπλεκομένων φορέων Πολιτείας, Αυτοδιοίκησης και της κοινωνίας για περισσότερα από 45 χρόνια το τεράστιο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής πελαγοδρομεί με αποτέλεσμα ένα θέμα απλούστατο για την Ευρώπη εδώ να είναι άλυτο. 

- Στη Γερμανία δίνεται τεράστιο βάρος στην ανακύκλωση. Η ανακύκλωση συσκευασιών ξεπερνάει το 50%, ενώ οι παραβάτες (π.χ. που ρίχνουν σκουπίδια στην ανακύκλωση) αντιμετωπίζουν υψηλά πρόστιμα. Οι 55.000 χωματερές του παρελθόντος έχουν αντικατασταθεί από 800 εγκαταστάσεις δημιουργίας κομπόστ από οργανικά απόβλητα, 60 εργοστάσια βιολογικής-μηχανικής επεξεργασίας και 70 μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης.

- Στην Ολλανδία δίνεται βάρος στον διαχωρισμό των ανακυκλώσιμων υλικών, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος των απορριμμάτων να επαναχρησιμοποιείται. Στους ΧΥΤΑ της χώρας καταλήγουν μόλις 280.000 τόνοι απορριμμάτων ετησίως, όταν στην Ελλάδα πέφτουν πάνω από 4 εκατ. τόνοι!

- Σε Βέλγιο και Δανία υπάρχουν ειδικοί φόροι-αντικίνητρα (50-80 ευρώ τον τόνο) για τις ποσότητες των αποβλήτων που οδηγούνται σε ταφή, ωθώντας τους δήμους σε ανακύκλωση, κομποστοποίηση 

- Στη Σουηδία, από το 2007 η ταφή απορριμμάτων σχεδόν τερματίστηκε, ενώ η ανακύκλωση έφτασε το 36%, η κομποστοποίηση το 12% και η ενεργειακή αξιοποίηση το 46%.

- Στη Γαλλία έχει ψηφιστεί νόμος, που ορίζει ότι από το 2002 οι ΧΥΤΑ δέχονται μόνο υλικά που δεν μπορούν να τύχουν περαιτέρω επεξεργασίας (ανόργανα και ουδέτερα υλικά με ελάχιστη επιβάρυνση).

- Στην Ισπανία κυριαρχεί ακόμα η ταφή σε ΧΥΤA, αλλά ήδη βρίσκονται σε λειτουργία πάνω από 15 εργοστάσια κομποστοποίησης ενώ στην Ελλάδα ένα και μάλιστα υπολειτουργεί.

- Η Ιταλία αφού έχει λύσει σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα δίνει μάχη, κυρίως στις βόρειες πολιτείες, για την ενίσχυση της ανακύκλωσης, με υψηλά πρόστιμα σε όσους δεν διαχωρίζουν τα απορρίμματά τους. Στη Ρώμη πάλι, η ανακύκλωση επιβραβεύεται με πρακτικούς καθημερινούς τρόπους στους πολίτες.

- Στην Ελλάδα, το θέμα δεν είναι μόνο ποσοτικό, είναι κυρίως και ποιοτικό. Η αντιμετώπιση του προβλήματος των απορριμμάτων είναι τραγελαφική και απίστευτα υποκριτική, ενώ η πρόοδος της ανακύκλωσης είναι ανύπαρκτη. Σήμερα σε όλη την χώρα, πέρα από τα 4 εκατομμύρια τόνους αστικών αποβλήτων, παράγονται 350.000-400.000 τόνοι επικίνδυνων αποβλήτων τον χρόνο, οι οποίοι, σύμφωνα με τη νομοθεσία, πρέπει να εξάγονται. Στην πραγματικότητα, απορρίπτονται σε ανεξέλεγκτες χωματερές. Υπάρχουν επιτήδειοι που αναλαμβάνουν να το κάνουν αντί αδράς αμοιβής, για λογαριασμό μεγάλων βιομηχανιών. Γιατί δεν γίνεται μια επιτόπια έρευνα στα νταμάρια περιοχών, που ενώ αντιδρούν στην δημιουργία οργανωμένων χώρων διαχείρισης αστικών απορριμμάτων, την ίδια στιγμή αδιαφορούν υποκριτικά στην ανεξέλεγκτη απόρριψή απροσδιόριστων απορριμμάτων; Στην ιστορία αυτή κρύβεται η ανεπάρκεια του ελληνικού κράτους, που δίνει άδειες ίδρυσης και λειτουργίας διαφόρων μονάδων ξέχωρα από το γεγονός ότι αυτές δεν τηρούν την περιβαλλοντική νομοθεσία. Και αυτό διότι η εξαγωγή επικίνδυνων αποβλήτων κοστίζει. Έχει ασχοληθεί κανένας πού οδηγούνται άραγε τα απόβλητα αυτά ή η απίστευτη υποκρισία της κοινωνίας καταλήγει αποκλειστικά και μόνο στην τυφλή άρνηση της δημουργίας σωστών και οργανωμένων χώρων διαχείρισης απορριμμάτων. Σήμερα και με την ευκαιρία της εφαρμογής της μεγάλης δομικής αυτοδιοικητικής αλλαγής του «Καλλικράτη»,και κυρίως με την δημιουργία της Αιρετής Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης ,είναι η ευκαιρία με τόλμη, σοβαρότητα και ευθύνη να ξεπεραστούν προσωπικά μικροσυμφέροντα, τοπικές αντιρρήσεις, μικροπολιτικές μεμψιμοιρίες και μικροκομματικές αγκυλώσεις, να λυθεί επιτέλους το μεγαλύτερο πρόβλημα της Αττικής που επί 45 χρόνια ταλαιπωρεί τα Άνω Λιόσια, την Φυλή, το Ζεφύρι και γενικότερα όλη την Δυτική Αττική. Εξάλλου ,αποδεδειγμένα ,πολύ μεγαλύτερη ζημιά κάνουν οι ανεξέλεγκτες χωματερές που υπάρχουν στην Αττική παρά ο οργανωμένος τρόπος της διαχείρισης των απορριμμάτων. Είναι η ύστατη ώρα να λυθεί οριστικά, συγκροτημένα και αμετάκλητα το μεγάλο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής. Οι αρχές που πρέπει να τηρηθούν για μία επιτυχημένη λύση είναι:

-Σοβαρή επί τέλους Περιβαλλοντολογική Πολιτική.

-Η Αρχή της όσο το δυνατόν μεγαλύτερης μείωσης των παραγομένων αποβλήτων.

-Η Αρχή της Επαναχρησιμοποίησης των Υλικών.

-Η Αρχή της Ανάκτησης Ενέργειας.

-Η Αρχή της Ασφαλούς Διάθεσης.

-Η Αρχή της επιλογής της βέλτιστης μεθόδου Διαχείρισης των Αποβλήτων.

Ο ΧΥΤΑ της Φυλής έχει κλείσει πλέον τον κύκλο του και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ότι η νέα εφαρμόσιμη λύση πρέπει να έχει δοθεί σε λιγότερο από δύο-δυόμιση χρόνια, διαφορετικά η κατάσταση θα είναι τραγική. Είναι η ώρα να σοβαρευτούμε επιτέλους ως κράτος, αυτοδιοίκηση και κοινωνία και να πάψουμε να γινόμαστε ο περίγελος της Ευρώπης και όχι μόνο. Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι είναι απαράδεκτο, κοινωνικά, πολιτιστικά ,δεοντολογικά ,ψυχολογικά και περιβαλλοντολογικά, 2 χιλιόμετρα από τις κατοικίες των κατοίκων του Καλλικρατικού Δήμου Φυλής και 13 χιλιόμετρα από την Πλατεία Ομονοίας και την Βουλή των Ελλήνων να υφίσταται τέτοια κατάσταση. Εξάλλου μόνο οι ανόητοι δεν αντιλαμβάνονται ότι η ρύπανση δεν έχει όρια και δεν εμποδίζεται από τοίχους. Είναι η μεγαλύτερη υποχρέωσή μας να παραδώσουμε ένα περιβάλλον καλύτερο στις επόμενες γενιές ,αφού το καταστρέψαμε χωρίς να τις ρωτήσουμε. 

Ο Βαγγέλης Δ. Χριστοφιλάκης είναι Οικονομολόγος και πρώην Δήμαρχος Άνω Λιοσίων