Άγχος για την εμμηνόπαυση; Η Έλενα Σερδάρη αποκαλύπτει ποιες τροφές κατευνάζουν τα συμπτώματα και συμβάλλουν στη διαχείριση του βάρους μας

Ως εμμηνόπαυση ορίζεται η φυσική διακοπή της εμμήνου ρύσεως, δηλαδή της περιόδου μας, για διάστημα 12 μηνών χωρίς άλλη παθολογική ή φυσιολογική εξήγηση. Η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί την πλήρη ή σχεδόν πλήρη απώλεια των λειτουργικών ωοθηκών και τη μειωμένη παραγωγή οιστρογόνων. Η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης είναι τα 50 έτη. Η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί επίσης το τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας στη ζωή μιας γυναίκας.

Το προηγούμενο χρονικό διάστημα το οποίο μπορεί να διαρκέσει μερικά χρόνια και χαρακτηρίζεται από αλλαγές στη συχνότητα της εμμήνου ρύσεως ονομάζεται (προ-εμμηνόπαυση ή κλιμακτήριος).

Είτε βρισκόμαστε στο στάδιο της προεμμηνόπαυσης, είτε έχουμε ήδη μπει στην φάση της εμμηνόπαυσης, μερικές πολύτιμες συμβουλές από την Έλενα Σερδάρη, αρκούν για να κάνουν αυτή την περίοδο, μια από τις πιο ζωηρές και δραστήριες της ζωής μας. Ας μην χάσουμε λεπτό!

Η Έλενα Σερδάρη είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος με ειδίκευση στα νοσήματα του εντέρου και την κλινική διατροφή. Και της έχουμε τυφλή εμπιστοσύνη!

Ποια είναι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης;

Τα βασικότερα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης τα οποία οφείλονται κατά κύριο λόγω στις αλλαγές στα επίπεδα ορμονών είναι οι εξάψεις, το αυξημένο ποσοστό απώλειας οστικής πυκνότητας και καρδιαγγειακών παθήσεων.

Πέραν τον παραπάνω άλλα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης συχνά είναι:

• Κολπική ξηρότητα
• Δυσκολία κατά την ούρηση
• Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
• Διαταραχές ύπνου
• Πονοκεφάλους
• Δυσκαμψία των αρθρώσεων
• Απώλεια μυϊκού ιστού
• Ψυχολογικές μεταπτώσεις
• Αίσθημα άγχους
• Κατάθλιψη
• Διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης,
• Αλλαγές στη σύστασης του σώματος και αύξηση βάρους – λίπους

Πώς η εμμηνόπαυση επηρεάζει το βάρος;

Η πτώση των οιστρογόνων αυξάνει την εναπόθεση λίπους στο σώμα. Με την πάροδο της ηλικίας, η μυϊκή μάζα είναι «μεταβολικά ενεργή» γεγονός που συνεπάγεται πως η μυϊκή μάζα καταναλώνει (καίει) συνεχώς θερμίδες για να διατηρηθεί. Άρα, πτώση της μυϊκής μάζας συνεπάγεται και μείωση του βασικού μεταβολισμού, άρα και πιο εύκολη εναπόθεση λίπους.

Ελλιπής ύπνος: Όπως συζητήσαμε και πιο πάνω λόγω ορμονικών αλλαγών και εξάψεων η εμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται συχνά από λιγότερο ποιοτικό και ελλιπή ύπνο. Η έλλειψη ύπνου αυξάνει την έκκριση γκρελίνης, της ορμόνης της πείνας η οποία οδηγεί σε αυξημένη κατανάλωση τροφής και πιθανή αύξηση βάρους. Μάλιστα ο ελλιπής ύπνος σχετίζεται συγκεκριμένα και με την αυξημένο λίπος στην κοιλιά.

Αντίσταση στην ινσουλίνη: Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης συχνά παρατηρείτε μειωμένη ευαισθησία και αντίσταση στην ινσουλίνη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη (βασική λιπογόνο ορμόνη) επιβραδύνει την απώλεια βάρους – λίπους.
η αποθήκευση λίπους μετατοπίζεται από τους γοφούς και τους μηρούς στην περιοχή της κοιλιάς. Με το τρόπο αυτό επηρεάζει αρνητικά την υγεία καθώς το κοιλιακό λίπος ορίζεται ως «μεταβολικά επικίνδυνο».

Όλα τα παραπάνω καθιστούν την απώλεια βάρους κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης πιο απαιτητική. Προσοχή όμως, την καθιστούν πιο απαιτητική αλλά όχι αδύνατη! Μην απελπίζεστε λοιπόν, με σωστή καθοδήγηση και εφαρμόζοντας όσα θα δούμε στη συνέχεια η απώλεια βάρους είναι εφικτή και στην εμμηνόπαυση.

Πώς θα χάσουμε βάρος στην εμμηνόπαυση; 

A. Δίνουμε έμφαση στο ενεργειακό ισοζύγιο

Εδώ τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Αν δεν υπάρχει πλεόνασμα θερμίδων, αν δηλαδή δεν περισσεύουν θερμίδες στο τέλος της μέρας τότε δε μπορεί να υπάρξει αύξηση βάρους – λίπους στην εμμηνόπαυση. Αν λοιπόν το βάρος μας αυξάνεται αυτό συνεπάγεται πως βρισκόμαστε σε θετικό ενεργειακό ισοζύγιο. Δηλαδή, καταναλώνουμε μέσω της τροφής περισσότερες θερμίδες από αυτές που καίμε.

Στην παρούσα φάση θέλουμε το αντίθετο! Στόχος μας δηλαδή θα πρέπει να είναι το αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο. Με πιο απλά λόγια θα πρέπει να προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής λιγότερες θερμίδες από αυτές που καίμε μέσα στη μέρα μας. 

Με τον τρόπο αυτό θα κινητοποιήσουμε το λίπος από τις λιπο-αποθήκες προς οξείδωση (καύση) και ως τελικό αποτέλεσμα θα μειώσουμε το βάρος μας.

Αυτό που χρειάζεται να κάνουμε λοιπόν είναι να μειώσουμε ελαφρά την ποσότητα τροφής που καταναλώνουμε μέσα στη μέρα.

Πώς; Αποφεύγουμε τις πολύ υποθερμιδικές – στερητικές δίαιτες. Όπως είδαμε κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης παρατηρείται μικρή πτώση του μεταβολισμού. Η εφαρμογή πολύ στερητικών (υποθερμιδικών) διαιτών μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη πτώση του μεταβολισμού, γεγονός που θα δυσχεράνει την προσπάθειά μας για απώλεια βάρους. 

Επιπλέον, οι ιδιαίτερα στερητικές – υποθερμιδικές δίαιτες κατά την εμμηνόπαυση φαίνεται πως οδηγούν σε οστική απώλεια, γεγονός που αυξάνει της πιθανότητες εμφάνισης οστεοπόρωσης.

B. Αυξάνουμε τη φυσική δραστηριότητα

Το ενεργειακό ισοζύγιο που είδαμε παραπάνω μπορεί να επηρεαστεί με δύο τρόπους. Είτε μειώνοντας την πρόσληψη φαγητού, ή αυξάνοντας τις καύσεις μέσω άσκησης. Ιδανικά, στην περίοδο της εμμηνόπαυσης θέλουμε και τα δύο.

Τι είδους άσκηση επιλέγουμε στην εμμηνόπαυση;

Το ιδανικό σενάριο θα ήταν ο συνδυασμός αερόβιας άσκησης και άσκησης με αντιστάσεις. Η αερόβια άσκηση συμβάλει στην απώλεια λίπους και μάλιστα φαίνεται πως μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε το λίπος στην κοιλιά.

Από την άλλη η προπόνηση με αντιστάσεις (βάρη, ιμάντες trx, λάστιχα, βάρος του σώματος) συμβάλει στη διατήρηση της μυϊκής μάζας η οποία κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης τείνει να μειώνεται. Η διατήρηση της μυϊκής μάζας προστατεύει την πτώση του μεταβολισμού και συμβάλλει στην υγεία των οστών για τα οποία θα μιλήσουμε στη συνέχεια.

Συνδυάζουμε λοιπόν την αερόβια άσκηση με προπόνηση με αντιστάσεις και την κατάλληλη διατροφή στην εμμηνόπαυση ώστε να έχουμε τα μέγιστα οφέλη στην απώλεια λίπους αλλά και τη διατήρηση – αύξηση της μυϊκής μάζας. Βρίσκουμε μία μορφή άσκησης που να μας ευχαριστεί, ώστε να είμαστε συνεπείς και βάζουμε στόχο τα 150 λεπτά δραστηριότητας την εβδομάδα.

Απαραίτητα τρόφιμα στην εμμηνόπαυση

Παρακάτω θα βρούμε τα 10 πιο πλούσια τρόφιμα σε καλά λιπαρά. Ας τα ενσωματώσουμε στη διατροφή μας σήμερα κιόλας:

• Σκουμπρί (4.107mg ανά μερίδα)
• Σολομός (4.123mg ανά μερίδα)
• Μουρουνέλαιο (2.682mg ανά μερίδα)
• Ρέγκα (946mg ανά μερίδα)
• Στρείδια (370mg ανά μερίδα)
• Σαρδέλες (2.205mg ανά μερίδα)
• Γαύρος (951mg ανά μερίδα)
• Λιναρόσπορος (2.350mg ανά μερίδα)
• Σπόροι Chia (5.060mg ανά μερίδα)
• Καρύδια (2.570mg ανά μερίδα)

Επίσης, Οι γυναίκες που κατανάλωναν περισσότερα γαλακτοκομικά και ζωικές πρωτεΐνες είχαν σημαντικά υψηλότερη οστική πυκνότητα από εκείνες που κατανάλωναν λιγότερα από τα παραπάνω.

Φρούτα και λαχανικά στην εμμηνόπαυση

Δεύτερη, απαραίτητη ομάδα τροφίμων στη διατροφή στην εμμηνόπαυση είναι τα φρούτα και τα λαχανικά. Πέραν των φυτικών ινών των βιταμινών και του νερού που περιέχουν φαίνεται πως μπορούν να ανακουφίσουν από συμπτώματα όπως οι εξάψεις.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελετών οι γυναίκες που κατανάλωναν περισσότερα φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες κατά την εμμηνόπαυση παρουσίασαν μείωση κατά 19% στις εξάψεις.

Επιπλέον, η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών κατά την εμμηνόπαυση δρα ως ασπίδα κατά του καρκίνου του μαστού. 

Πιο συγκεκριμένα, τη δράση αυτή φαίνεται να έχουν τα σταυρανθή λαχανικά όπως το μπρόκολο. Σύμφωνα με τις έως τώρα μελέτες, η κατανάλωση μπρόκολου μείωσε τα επίπεδα ενός οιστρογόνου που συνδέεται με τον καρκίνο του μαστού, ενώ αύξησε τα επίπεδα ενός οιστρογόνου που προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού.

Τέλος, ας μην ξεχνάμε τα βασικά. Τα φρούτα και τα λαχανικά όντας πλούσια σε φυτικές ίνες συμβάλλον στην επίτευξη παρατεταμένου κορεσμού. Αυτό συνεπάγεται μικρότερη κατανάλωση τροφής στο γεύμα γεγονός που μπορεί να βοηθήσει περεταίρω την προσπάθειά σας για απώλεια βάρους.

Σύμφωνα με τον Εθνικό Διατροφικό Οδηγό στη διατροφή στην εμμηνόπαυση οι γυναίκες συνίσταται να καταναλώνουν 4 μερίδες φρούτων και λαχανικών ανά ημέρα.

Τρόφιμα ολικής αλέσεως στην εμμηνόπαυση

Μιλώντας για διατροφή στην εμμηνόπαυση δε θα μπορούσαν να λείπουν τα τρόφιμα ολικής αλέσεως.

Τα τρόφιμα – δημητριακά ολικής αλέσεως είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά όπως η θειαμίνη, η νιασίνη, η ριβοφλαβίνη και παντοθενικό οξύ. Η κατανάλωση των συστατικών αυτών έχει συνδεθεί με καλύτερη υγεία της καρδιάς.

Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται πως όσοι κατανάλωναν τρεις ή περισσότερες μερίδες δημητριακών ολικής αλέσεως ημερησίως είχαν 20-30% χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη, σε σύγκριση με όσους κατανάλωναν κυρίως επεξεργασμένους «λευκούς» υδατάνθρακες.

Παράλληλα, σύμφωνα με επόμενη μελέτη σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες φαίνεται πως η κατανάλωση 4.7 γραμμαρίων φυτικών ινών από τρόφιμα ολικής αλέσεως ανά 2.000 θερμίδες την ημέρα μείωσε τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά 17%, σε σύγκριση με την κατανάλωση μόνο 1.3 γραμμαρίων φυτικών ινών ανά 2.000 θερμίδες.

Για μία υγιεινή διατροφή στην εμμηνόπαυση λοιπόν επιλέξτε τρόφιμα ολικής αλέσεως. Προσθέστε το καλάθι σας ψωμί, παξιμάδια, φρυγανιές και ζυμαρικά ολικής αλέσεως, ταχίνι ολικής αλέσεως, καστανό ρύζι, δημητριακά ολικής αλέσεως κ.α.

Καλά λιπαρά στην εμμηνόπαυση

Μετά τις ομάδες τροφίμων σειρά έχουν τα θρεπτικά συστατικά. Επόμενο θρεπτικό συστατικό που είναι απαραίτητο στη διατροφή στην εμμηνόπαυση είναι τα καλά λιπαρά. Ο λόγος για την ένταξη των καλών λιπαρών στη διατροφή στην εμμηνόπαυση είναι αφενός η υγεία της καρδιάς και αφετέρου οι αντιμετώπιση συμπτωμάτων όπως οι εξάψεις.

Αρχικά, οι κατανάλωση καλών λιπαρών σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα HDL «καλής» χοληστερόλης, καλύτερο λιπιδαιμικό προφίλ, καλύτερη υγεία της καρδιάς και χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

Παράλληλα, αν και τα αποτελέσματα είναι ακόμη ασαφή φαίνεται πως η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε καλά λιπαρά μπορεί να μειώσει τις εξάψεις στην εμμηνόπαυση.
Πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας στην εμμηνόπαυση
Επιπλέον, ένα ακόμη θρεπτικό συστατικό του οποίου την επαρκή πρόσληψη πρέπει να διασφαλίσετε στην εμμηνόπαυση, είναι η πρωτεΐνη.

Η πρωτεΐνη στην εμμηνόπαυση είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον εξής λόγο. Είδαμε πως οι αλλαγές στο ορμονικό προφίλ οδηγούν σε απώλεια μυϊκής μάζας κι αυτή με τη σειρά της σε πτώση του βασικού μεταβολισμού.

Άρα, πιο απλά εμμηνόπαυση = αλλαγές στο ορμονικό προφίλ = απώλεια μυϊκής μάζας = πτώση βασικού μεταβολισμού = αύξηση βάρους.

Κάπου εδώ λοιπόν έρχεται η πρωτεΐνη η οποία δρα προστατευτικά για τον μυϊκό ιστό και επιβραδύνει την απώλεια της μυϊκής μάζας.

Πόση πρωτεΐνη όμως είναι αρκετή;

Σε γενικές γραμμές η πρωτεΐνη πρέπει να αποτελεί το 10–35% των συνολικών ημερήσιων θερμίδων που καταναλώνετε. Πιο συγκεκριμένα όμως μία καλή σύσταση θα ήταν να καταναλώνετε 1-1.2 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους καθημερινά.

Αυτό συνεπάγεται πως μία γυναίκα 70kg θα πρέπει να καταναλώνει 70-84γρ πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας καθημερινά. Ιδανικά, αυτή η πρωτεΐνη θα πρέπει να κατανέμετε ανά 20-25γρ σε κάθε γεύμα.

Ας βεβαιωθούμε λοιπόν πως καταναλώνουμε όλη την απαραίτητη πρωτεΐνη για τη διατήρηση της μυϊκής μάζας εντάσσοντας στο πρόγραμμα διατροφής μας τρόφιμα όπως:

• Στήθος κοτόπουλου (χ. δέρμα) 32γρ ανά 100γρ
• Μοσχαρίσια μπριζόλα 31γρ
• Χοιρινό ψητό 31γρ
• Τόνος (κονσέρβα) 23γρ
• Σολομός (ψητός) 24γρ
• Γαρίδες 22γρ
• Αυγά 12γρ
• Γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά 10γρ
• Τυρί cottage 12γρ
• Φακές 6γρ
• Αρακάς 8.4γρ
• Φασόλια 5.2γρ
• Σόγια 8.1γρ

Τρόφιμα προς αποφυγή στην εμμηνόπαυση

Είδαμε λοιπόν ποια τρόφιμα, ποιες ομάδες τροφίμων και ποια θρεπτικά συστατικά θα πρέπει να περιέχει η διατροφή στην εμμηνόπαυση. Πάμε τώρα να δούμε ποια τρόφιμα θα πρέπει να αποφεύγετε στην εμμηνόπαυση και γιατί.

Ζάχαρη και διατροφή στην εμμηνόπαυση

Πρώτο συστατικό προς αποφυγή στη διατροφή στην εμμηνόπαυση είναι η ζάχαρη. Φαίνεται πως η υψηλή κατανάλωση ζάχαρης αυξάνει της εξάψεις κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Προσπαθούμε λοιπόν να μειώσουμε τη ζάχαρη που καταναλώνουμε με απώτερο σκοπό να μειώσουμε τις εξάψεις στην εμμηνόπαυση.

Για να αποφύγουμε τη ζάχαρη περιορίζουμε τρόφιμα όπως:

• Έτοιμες σάλτσες – sauce π.χ. σάλτσα barbeque ή ketchup
• Συσκευασμένοι χυμοί φρούτων
• Δημητριακά πρωινού με προσθήκη ζάχαρης
• Έτοιμα αρτοπαρασκευάσματα, σφολιατοειδή, κράκερς κ.α.
• Επιδόρπια γιαουρτιού
• Αφεψήματα και αναψυκτικά

Αλκοόλ και διατροφή στην εμμηνόπαυση

Επόμενο συστατικό που καλό θα ήταν να αποφύγουμε στη διατροφή στην εμμηνόπαυση είναι το αλκοόλ. Η κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται ομοίως πως αυξάνει τις εξάψεις στην εμμηνόπαυση.Δοκιμάζουμε λοιπόν να αντικαταστήσουμε το αλκοόλ με κάποιο άλλο ρόφημα ή αφέψημα. 

Καφεΐνη και εμμηνόπαυση

Όπως είδαμε στην αρχή του κειμένου ένα βασικό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης είναι η κακή ποιότητα – έλλειψη ύπνου. Η κατανάλωση καφεΐνης διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα και μπορεί να επιδεινώσει τις αυπνίες και να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου. Για τον λόγο αυτό προσπαθούμε να μην το παρακάνουμε με την καφεΐνη και δεν καταναλώνουμε καφεΐνη για τουλάχιστον 8 ώρες πριν την ώρα που σκοπεύουμε να κοιμηθούμε. Αυτό σημαίνει ότι δεν πίνουμε ούτε σοκολάτα, τσάι, ενεργειακά ποτά

Αλάτι (Νάτριο) και εμμηνόπαυση

Ο περιορισμός του νατρίου σχετίζεται έντονα με την υγεία των οστών η οποία, όπως είδαμε στην αρχή, δοκιμάζεται κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης. Ωστόσο, η οδηγία για μείωση του νατρίου δε σχετίζεται μόνο με την υγεία των οστών αλλά και με την υγεία της καρδιάς η οποία επηρεάζεται αρνητικά από την πτώση των οιστρογόνων. Η μείωση του προσλαμβανόμενου νατρίου μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης υπέρτασης και διασφαλίζει την υγεία της καρδιάς κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης.

Φυτοοιστρογόνα και διατροφή στην εμμηνόπαυση

Βέβαια, μιλώντας για διατροφή στην εμμηνόπαυση θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στα φυτοοιστρογόνα και στα τρόφιμα πλούσια σε αυτά. Έχουν άραγε τα τρόφιμα αυτά θέση στη διατροφή στην εμμηνόπαυση; Πάμε να δούμε…

Τι είναι τα φυτοοιστρογόνα;

Τα φυτοοιστρογόνα, είναι φυτικές ενώσεις που, όπως μαρτυρά το όνομά τους, έχουν την ικανότητα να δρουν με παρόμοιο τρόπο με αυτόν των οιστρογόνων, των ορμονών δηλαδή που παράγονται στο ανθρώπινο σώμα. 

Μερικές πηγές πλούσιες σε φυτο-οιστρογόνα είναι;

• Το κρεμμύδι
• Τα φιστίκια
• Οι φακές
• Τα βατόμουρα
• Οι φράουλες
• Το κόκκινο κρασί
• Τα φασόλια
• Τα αμύγδαλα
• Τα καρύδια
• Το ελαιόλαδο
• Τα αποξηραμένα δαμάσκηνα
• Τα κάστανα
• Οι ηλιόσποροι
• Οι αποξηραμένοι Χουρμάδες
• Τα αποξηραμένα βερίκοκα
• Το σκόρδο
• Το χούμους
• Το γάλα Σόγιας
• Το πολύσπορο Ψωμί
• Τα μαυρομάτικα Φασόλια
• Το ψωμί Λιναρόσπορου
• Το σουσάμι
• Το γιαούρτι Σόγιας
• Το τόφου
• Τα φασόλια σόγιας
• Ο λιναρόσπορος

Πώς τα φυτοοιστρογόνα επηρεάζουν την εμμηνόπαυση;

Όπως είπαμε πιο πάνω τα φυτοοιστρογόνα δρουν με παρόμοιο τρόπο με αυτό των οιστρογόνων τα οποία μειώνονται κατά την εμμηνόπαυση. Άρα, μπορούμε να πούμε πως αν καταναλώνονται τακτικά και σε επαρκείς ποσότητες «αναπληρώνουν» σε πολύ μικρό βαθμό τη μείωση των οιστρογόνων. Με τον τρόπο αυτό δρουν ευεργετικά ενάντια συγκεκριμένων συμπτωμάτων που οφείλονται στην μείωση των οιστρογόνων. Μάλιστα φαίνεται πως τα φυτοοιστρογόνα είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά ενάντια των εξάψεων.

Το ζουμί... 

Αναμφισβήτητα, η εμμηνόπαυση επιφέρει πολλές αλλαγές στο σώμα μίας γυναίκας. Αλλαγές που επηρεάζουν την υγεία, την ψυχολογία αλλά και το βάρος. Ωστόσο, η κατάλληλη διατροφή στην εμμηνόπαυση μας βοηθά να ελέγξουμε το βάρος μας, να αποφύγουμε την εναπόθεση λίπους και να αντιμετωπίσουμε τα κυριότερα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. 

Ως εκ τούτου, δεν αφήνουμε τα πράγματα στη τύχη τους. Συμβουλευόμαστε τον διαιτολόγο μας, ώστε να μας κατευθύνει σωστά και οργανωμένα.

Για ένα ολοκληρωμένο πλάνο διατροφής, που θα ανταποκρίνεται αποκλειστικά στις δικές μας μοναδικές ανάγκες, απευθυνόμαστε στην Έλενα Σερδάρη. Η Έλενα ζει και εργάζεται στα Άνω Λιόσια.

 

Για συμβουλές ευεξίας ακολουθούμε την Έλενα Σερδάρη στον επαγγελματικό της λογαριασμό στο Instagram!